بسم الله الرحمن الرحیم
ويژگي‌هاي دوران نوجوانی
1- تغييرات جسمي:
رشد سريع عضلات و استخوانها و اعضاي داخلي بدن
افزايش طول قد و اندامها، افزايش وزن (به ويژه دختران) تغييرات صوتي و به هم خوردن تناسب اندام كه در طول يك دوره يكساله است.
رشد ابتدا طولي و از پايين به بالا (پا، دست و سر) و سپس عرضي است.
اين تغييرات جسمي موجب آشفتگي، اضطراب و پيدايش نابساماني در رفتار نوجوان مي‌شود.
2- بلوغ:
سن بلوغ در محيط‌هاي مختلف متفاوت است و بستگي به عوامل جغرافيايي، فرهنگي و اجتماعي دارد.
دوران بلوغ پسران بين 15 تا 16 سالگي (13 - 18) و دوران بلوغ دختران بين 13 تا 14 (11 - 16) مي‌باشد.
عوامل بلوغ زودرس :
وضعيت خوب استخوان‌بندي، افراد كوتاه قد، هواي گرمسيري، تغذيه خوب از حيث ويتامين‌ها. ترشح زودرس برخي هورمون‌ها، محيط محرك. (108) در نروژ از 1840 تا 1950 از 17 به 13.5 و در آمريكا از 1905 تا 1955 از 14.2 به 12.9 رسيده است.
عوامل بلوغ ديررس:
سردسيري، ژنتيك خانواده، بيماري‌هاي مزمن، حوادث تلخ و ناگوار كه موجب ناراحتي‌هاي عصبي مي‌شود. ضايعات غدد هيپوفيز و هيپوتالاموس (چاقي)
2 - 1 توصيه‌هاي تربيتي بلوغ:
- ضرورت طرح بحث قاعدگي از سن 11 و 12 سالگي براي دختران توسط مادران و بحث نعوظ و انزال از 12 و 13 سالگي براي پسران توسط پدران
- حتي الامكان به طور غيرمستقيم‌تر بيان شود، در قالب مثال‌هاي گياهان و حيوانات .
- اگر قرار است جمعي مطرح شود از لحاظ سن يكسان باشند و فضا كاملاً جدي باشد و الا بايد فردي مطرح شود.
- ضرورت جلب اعتماد متربي جهت برقراري ارتباطات بعدي و تبادل اطلاعات و پاسخ پرسش‌ها.
- فراهم كردن مقدمات و تسهيلات لازم جهت انجام تكاليف شرعي مثل غسل(توسط پدر و مادرها)
- معرفي كتب مفيد و آموزنده با احتياط كامل
2 - 2 پيامدهاي بي‌اطلاعي نوجوان از مسائل بلوغ:
- دوستي با نوجوانان همجنس و همسن كه با هدايا و احساسات خالصانه به اوج مي‌رسد و ترجيح مي‌دهد كه انحصاري باشد.
- دوستي با افراد كم سن كه مبتني بر حمايت نوجوان از اوست. احتمال انحرافات جنسي زياد است.
- دوستي با افراد مسن‌تر كه داراي جاذبه‌هاي اجتماعي خاص هستند .
- دوستي با جنس مخالف
4 - 1 علل دوستي‌هاي افراطي (12 ـ 18 سالگي):
- مجرد بودن فرد بزرگتر (عدم پختگي و ارضاء نيازهاي رواني)
- كمبود و خلأ عاطفي و تجارب عاطفي آزاردهنده
- احساسات شديد دوران بلوغ و غلبه عواطف بر عقل
- محيط‌هاي شبانه‌روزي به دليل قطع رابطه باخانواده وارتباط تنگاتنگ با ديگران
- شخصيت زدگي دراثر تحقيرها، سرزنش‌ها و انتقادهاي شديد
- توجه بيش از حد به نوجوان به دليل جذابيت ظاهري و شخصيتي
4 - 2 روش برخورد با دوستي‌هاي افراطي:
- پاك و منزه نگهداشتن دوست بزرگتر و حفظ خود از آلودگي
- ازدواج دوست بزرگتر و ازدواج نوجوان اگر دختر است.
- تعادل‌بخشي در توجه مربيان به متربيان كه فقدان آن موجب حسادت، حساسيت، زودرنجي و ... مي‌شود.
- جايگزيني با برنامه‌هاي جمعي هنري، علمي و اعطاي مسؤوليت اجتماعي
- تحديد و كنترل روابط از طريق دوست بزرگتر يا تغييرات محيطي
- برنامه‌هاي ورزشي و تربيت بدني جهت انتقال انرژي‌هاي متراكم بدني
5 - تغييرات ذهني:
- شخص در دوره كودكي براساس واقعيات و عينيات تفكر مي‌كند ولي در اين دوره تفكر انتزاعي و ذهني توسعه پيدا مي‌كند.
- در مسائل مذهبي به دنبال برهان عقلي و استدلالات منطقي و ذهني است، در عين حال آمادگي شديدي براي گسترش احساسات مذهبي دارد.
- در جستجوي هويت و سؤال از موقعيت و كيستي خود، ماهيت زندگي، هدف خلقت، دنياي پس از مرگ و ... شك در همه امور و ترس از طرح اين شك و ترديد‌هاست.
- پاسخ نيافتن سؤالات فوق موجب احساس پوچي، از خود بيگانگي، تنهايي، غربت، بي‌پناهي و عدم برقراري ارتباط صحيح با ديگران مي‌شود.
6 - ويژگي‌هاي اجتماعي:
- تحول اجتماعي و شكل‌گيري شخصيت او بستگي به محيط و شرايط اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي محل رشد او دارد . بچه‌هاي شهرهاي بزرگ با روستاييان و بچه‌هاي شهرستان‌ها تفاوت فاحشي دارند.
- از لحاظ اجتماعي نوجوان نيازمند اموري مثل هويت‌جويي، استقلال نسبي، تعلق به گروه، اشتغالات فکري و عملي است.
6 - 1 نياز به تعلق به گروه:
نوجوان به جهت هراس از تنهايي و نياز به کسب تأييد همسالان، نيازمند تعلق به يک گروه اجتماعي است.
پذيرش توسط گروه مورد نظر يکي از شاخص هاي موفقيت اوست و عدم پذيرش فوق موجب تزلزل، عدم کفايت و بي اعتمادي به خود و سرخوردگي و توجه به گروه هاي ناسالم اجتماعي مي شود.
براي ارضاء اين حس، نوجوان به مهارت‌هايي چون چگونگي برقراري روابط اجتماعي ، مهارت شناخت روحيات ديگران و ... نياز دارد.
تشکيل گروه‌هاي مناسب از افراد سالم تحت نظر مربيان و ناظران امين بهترين راه ارضاء اين حس است.
6 - 2 نياز به ا ستقلال نسبي:
نوجوان خواهان نوعي استقلال از خانواده و عدم وابستگي به اطرافيان است .
براي تجربه موفق نوجوان در کسب استقلال نسبي بايد:
والدين فرزندان را زياد به خود وابسته و متکي ننمايند تا فرايند جداسازي به سهولت انجام پذيرد.